Định nghĩa và cách thức hoạt động
Blockchain là một công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin một cách bảo mật và phi tập trung. Nó là một hệ thống phân cấp, mà dữ liệu được lưu trữ trong các khối liên kết với nhau bằng cách sử dụng các phương thức mã hóa và mạng ngang hàng (peer-to-peer). Mỗi khối chứa thông tin về giao dịch và các thông tin khác, và mỗi khối được liên kết với khối trước đó thông qua mã băm (hash). Hệ thống có những cơ chế tích hợp để ngăn chặn các mục nhập giao dịch trái phép và tạo ra sự nhất quán trong chế độ xem chung của các giao dịch này.
Các đặc điểm nổi bật của Blockchain
Phi tập trung (Decentralization): Blockchain không được kiểm soát bởi một tổ chức hoặc cá nhân duy nhất. Thay vào đó, nó được phân tán trên nhiều máy tính trong mạng ngang hàng. Điều này đảm bảo tính công bằng, an toàn và khó bị tấn công.
Bảo mật (Security): Các thông tin, dữ liệu trong Blockchain được phân tán và an toàn tuyệt đối. Mỗi khối trong chuỗi được liên kết với mã băm duy nhất, và bất kỳ thay đổi nào trong khối cũng sẽ tạo ra sự thay đổi toàn bộ mã băm.
Công khai và riêng tư (Transparency and Privacy): Ai cũng có thể theo dõi dữ liệu Blockchain đi từ địa chỉ này tới địa chỉ khác và có thể thống kê toàn bộ lịch sử trên địa chỉ đó. Tuy nhiên, một số blockchain có thể bảo vệ quyền riêng tư bằng cách mã hóa dữ liệu để chỉ cho phép người dùng có quyền truy cập xác định xem thông tin.
Không thể thay đổi (Immutability): Một khi thông tin đã được ghi vào blockchain, nó khó có thể thay đổi hoặc xóa( có thể sửa nhưng sẽ để lại dấu vết) và sẽ lưu trữ mãi mãi. Các khối mới chỉ được thêm vào một cách tuần tự và phải được chứng thực bởi các nút mạng trước khi được chấp nhận.
Hợp đồng thông minh: là hợp đồng kỹ thuật số được nhúng vào đoạn code if-this-then-that (IFTTT), cho phép chúng tự thực thi mà không cần bên thứ ba.
Đồng thuận (Consensus): Blockchain sử dụng các thuật toán đồng thuận để đảm bảo rằng tất cả các nút trong mạng đồng ý về sự chính xác của dữ liệu. Các phương thức đồng thuận này giúp ngăn chặn các hành vi gian lận và đảm bảo tính nhất quán của hệ thống.
Ứng dụng thực tiễn của công nghệ Blockchain trong cuộc sống
Tiền điện tử: Blockchain được sử dụng trong việc tạo và quản lý tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum. Nó cho phép các giao dịch tiền điện tử được thực hiện một cách an toàn và minh bạch mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba.
Quản lý chuỗi cung ứng: Blockchain cung cấp một cơ sở dữ liệu phân tán và minh bạch cho việc quản lý chuỗi cung ứng, cung cấp cách thức xác nhận dễ dàng rằng những sản phẩm chúng ta mua là chính hãng. Tính minh bạch đi kèm với dấu thời gian dựa trên blockchain của ngày tháng, vị trí – ví dụ, trên viên kim cương, sẽ tương ứng với số sản phẩm.
Trong chăm sóc sức khỏe, y tế: Blockchain có thể cung cấp một hệ thống quản lý dữ liệu y tế an toàn và chia sẻ thông tin giữa các nhà cung cấp dịch vụ y tế. Đảm bảo tính minh bạch và khả năng tự động hóa đối với giao dịch khám chữa bệnh, quyền sở hữu dữ liệu tình trạng sức khỏe của người bệnh, giúp cải thiện quy trình chăm sóc sức khỏe, giám sát dược phẩm, theo dõi lịch trình tiêm chủng và quản lý dữ liệu bệnh nhân.
Trong ngành nông nghiệp: Blockchain có thể được sử dụng để xác minh và lưu trữ thông tin học tập của sinh viên như bằng cấp, chứng chỉ và thành tích học tập, đánh giá mức độ phù hợp của ứng viên trong quá trình đào tạo, từ đó sẽ có những điều chỉnh hợp lý. Hơn nữa, blockchain cũng có thể thúc đẩy sự phát triển của các nền tảng học tập trực tuyến, cho phép việc xác thực danh tính và quyền truy cập dễ dàng, cung cấp một môi trường học tập an toàn và tiện lợi cho sinh viên toàn cầu.
Trong nông nghiệp: Công nghệ blockchain đã tạo ra những cơ hội đột phá trong lĩnh vực nông nghiệp, mang lại nhiều lợi ích và tiềm năng cải tiến quy trình và hiệu quả trong ngành này. Bằng cách sử dụng blockchain, các thông tin quan trọng như nguồn gốc của sản phẩm, quy trình sản xuất và chất lượng có thể được lưu trữ và chia sẻ một cách minh bạch, quản lý và hạn chế rủi ro về trục trặc kỹ thuật và vỡ nợ trước khi thực hiện giao dịch, cung cấp giải pháp cho việc quản lý chuỗi cung ứng trong nông nghiệp, từ việc theo dõi lịch trình và vận chuyển đến việc quản lý hợp đồng và thanh toán. Điều này giúp tăng tính minh bạch, giảm thiểu sự lãng phí và cải thiện sự hợp tác giữa các bên trong ngành nông nghiệp.
Bảo hiểm: Blockchain có thể cung cấp một nền tảng cho việc quản lý hợp đồng bảo hiểm và xử lý yêu cầu bồi thường. Nó giúp cải thiện tính minh bạch, đơn giản hóa quy trình và giảm thiểu sự phụ thuộc vào bên trung gian.
Trong lĩnh vực bán lẻ: Công nghệ blockchain đã mang đến những tiềm năng ứng dụng đáng kể trong lĩnh vực bán lẻ, tạo ra một môi trường giao dịch an toàn, minh bạch và hiệu quả. Bằng cách sử dụng blockchain, thông tin về nguồn gốc, vận chuyển và quy trình sản xuất của sản phẩm có thể được ghi lại và xác minh một cách chính xác. Điều này giúp đảm bảo chất lượng hàng hóa khi có giao dịch giữa nhà sản xuất và công ty vận tải, quản lý lưu thông của dòng tiền phát sinh từ giao dịch giúp hạn chế thiệt hại và xử lý ngay những vấn đề phát sinh nếu có. Ngoài ra, blockchain cũng cung cấp giải pháp thanh toán nhanh chóng và an toàn cho các giao dịch mua bán. Việc loại bỏ sự phụ thuộc vào bên thứ ba và giảm chi phí giao dịch có thể giúp giảm giá thành và tăng cường trải nghiệm của người mua.
Quản lý danh tính: Nhu cầu xác thực danh tính trên web ngày càng trở nên bức thiết, nhất là đối với những giao dịch tài chính trực tuyến.Với blockchain, nó cho phép quản lý danh tính kỹ thuật số một cách an toàn và phi tập trung. Nó có thể được sử dụng để xác minh và quản lý thông tin cá nhân, giúp người dùng kiểm soát quyền riêng tư và chia sẻ dữ liệu theo ý muốn, giúp mọi việc trở nên dễ dàng hơn.
Internet of Things (IoT): Công nghệ blockchain và Internet of Things (IoT) có thể kết hợp hứa hẹn mang lại nhiều tiềm năng trong nhiều lĩnh vực. Thông qua blockchain, các thiết bị IoT có thể tương tác và giao tiếp với nhau một cách an toàn và tin cậy. Blockchain giúp đảm bảo tính bảo mật và minh bạch trong việc thu thập, chia sẻ và xử lý dữ liệu từ các thiết bị IoT. Một sự kết hợp của phần mềm, cảm biến và mạng sẽ tạo điều kiện trao đổi dữ liệu giữa các đối tượng và cơ chế vận hành. Ngoài ra, blockchain cung cấp một cơ chế thanh toán an toàn và hiệu quả cho các dịch vụ IoT, việc sử dụng các đồng tiền điện tử và hợp đồng thông minh dựa trên blockchain giúp đảm bảo tính toàn vẹn và minh bạch trong quá trình thanh toán và giao dịch. Điều này đóng góp vào sự phát triển và mở rộng của IoT trong các lĩnh vực như nhà thông minh, vận tải, năng lượng và nông nghiệp thông minh.
Các loại Blockchain
Public: Đây là loại blockchain mở và công khai, cho phép mọi người tham gia vào mạng lưới và thực hiện các giao dịch. Mọi thông tin giao dịch và dữ liệu trên blockchain công cộng được lưu trữ và truy cập công khai, và các giao dịch được xác minh bởi một mạng lưới ngang hàng của các nút (nodes). Ví dụ phổ biến về blockchain công cộng là Bitcoin và Ethereum.
Private: Người dùng chỉ có quyền đọc dữ liệu. Tổ chức này có thể hoặc không cho phép người dùng đọc dữ liệu trong một số trường hợp. Vì đây là một Private Blockchain, cho nên thời gian xác nhận giao dịch khá nhanh vì chỉ cần một lượng nhỏ thiết bị tham gia xác thực giao dịch.
Blockchain kết hợp (Hybrid Blockchain): Đây là một hình thức kết hợp giữa blockchain công cộng và riêng tư. Trong loại blockchain này, một phần của mạng lưới là công khai và mở, trong khi một phần khác được bảo vệ và giới hạn quyền truy cập. Việc sử dụng blockchain kết hợp cho phép sự linh hoạt và tùy chỉnh, phù hợp với các yêu cầu đặc biệt của các tổ chức hoặc ngành công nghiệp.
Nền tảng công nghệ Blockchain có thể bị Hack không ?
Nền tảng công nghệ blockchain được xem là một trong những công nghệ an toàn và bảo mật nhất hiện nay. Tuy nhiên, không có hệ thống nào là hoàn toàn miễn phí khỏi nguy cơ bị hack.
Các mạng lưới blockchain công cộng có tính bảo mật cao, nhờ vào cơ chế xác minh và xác thực phức tạp của nút mạng. Để tấn công một mạng lưới blockchain công cộng, kẻ tấn công phải chiếm quyền kiểm soát hơn 50% sức mạnh tính toán của mạng, điều này rất khó khăn và tốn kém về cả tài nguyên và thời gian.
Tuy nhiên, không phải tất cả các blockchain đều được xây dựng bằng cách giữ cho công nghệ blockchain công cộng. Các blockchain riêng tư có thể tồn tại các lỗ hổng bảo mật nếu không được triển khai và quản lý đúng cách. Điều này có thể dẫn đến việc các bên không có quyền truy cập có thể tấn công hệ thống và thay đổi dữ liệu.
Một cuộc tấn công 51% đã xảy ra trước đây và tiền điện tử vẫn còn khá mẫn cảm với nó, mọi người cũng đang phát hiện ra những lỗ hổng bảo mật và điểm yếu, chẳng hạn như lỗi trên các hợp đồng/chương trình thông minh. Tuy nhiên, blockchain vẫn tương đối an toàn, bảo mật và được ưa chuộng hơn các phương thức giao dịch hiện có khác hiện nay, khi mọi người thực sự hiểu được giá trị của tính minh bạch, bất biến và một số ưu điểm mà blockchain có thể cung cấp cho người tiêu dùng, khi nó được sử dụng đúng cách so với các phương pháp truyền thống mà chúng ta đã quá quen với. Công nghệ blockchain thực ra bao gồm một nhóm các công nghệ khác nhau được kết hợp và tùy chỉnh cho các nhu cầu khác nhau, và sẽ tiếp tục được phát triển và cải tiến cho vô số ứng dụng có thể có trong thế giới thực.
Để giảm nguy cơ bị hack, các mạng lưới blockchain thường áp dụng các biện pháp bảo mật mạnh mẽ như mã hóa dữ liệu, cơ chế xác thực đa yếu tố và phân quyền truy cập. Ngoài ra, việc liên tục nâng cấp và cải tiến công nghệ blockchain cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tính bảo mật của nền tảng.
Tương lai của Blockchain
Hiện nay có rất nhiều công ty và tập đoàn lớn đang xây dựng mạng lưới blockchain cho riêng mình và điều này hứa hẹn sẽ tạo ra một làn sóng trong tương lai trên tất cả các lĩnh vực: tài chính, nông nghiệp, y tế, quản lý công, game,… Cơn khát nhân sự thuộc lĩnh vực này đang nóng hơn bao giờ hết.
Các dự án và ứng dụng blockchain ngày càng phát triển và đa dạng, với sự tham gia của các công ty công nghệ lớn và các nhà đầu tư. Điều này tạo ra một hệ sinh thái blockchain đa dạng, mở rộng và đầy cạnh tranh, đồng thời thúc đẩy sự phát triển và chuyển đổi toàn diện của công nghệ này.
Blockchain được coi là một trong những công nghệ cốt lõi của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nó có thể giúp tăng cường quản lý chuỗi cung ứng, quản lý tài chính, IoT, trí tuệ nhân tạo và nhiều lĩnh vực khác, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống kinh doanh thông minh, linh hoạt và an toàn.
Blockchain có tiềm năng để cải thiện quản lý dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư. Các tính năng mã hóa và phân quyền truy cập của blockchain giúp người dùng kiểm soát thông tin cá nhân của mình và cho phép chia sẻ dữ liệu một cách an toàn và minh bạch.